Nasza patronka – św. Barbara

Łacińskie słowo barbara znaczy tyle, co mieszkanka z poza Grecji, cudzoziemka. Hagiografia zna pod tym imieniem jedną świętą i dwie błogosławione. Nasza Święta należy do tych dziewic-męczennic, których akta zaginęły, ale za to których pamięć zachowała się żywa po nasze czasy.

Nie wiemy dokładnie ani kiedy, ani w jakich okolicznościach poniosła śmierć. Przypuszcza się, że zapewne ok. roku 305, kiedy nasilenie prześladowcze za panowania cesarza Maksymiana Galeriusza (305-311) było najkrwawsze. Nie znamy również miejscowości, w której żyła Święta i oddała życie za Chrystusa. Późniejszy jej żywot jest utkany legendą. Według niego św. Barbara miała być córką bogatego człowieka, który w mieście sprawował wysoki urząd. Była tak piękna, że o jej rękę ubiegało się wielu najznakomitszych młodzieńców. Barbara jednak odrzucała wszystkie propozycje gdyż potajemnie, bez woli i wiedzy ojca, przyjęła chrześcijaństwo i złożyła ślub dozgonnej czystości jako oblubienica Chrystusa. Kiedy ojciec dowiedział się jednak o tym, przerażony o swoją posadę i życie, użył wszelkich środków, by córkę zmusić do wyrzeczenia się wiary i do ślubu. Zamknął ją w wieży swojego zamku i głodził. Kiedy wyczerpał wszystkie środki sam ją zawlókł przed sędziego i oskarżył. Gdy sędzia skazał „upartą” na śmierć przez ścięcie, katem stał się własny ojciec.
Ikonografia najczęściej przedstawia św. Barbarę w stroju królowej w koronie dla podkreślenia jej szlachetnego pochodzenia. W ręku trzyma Święta palmę męczeństwa, zwycięstwa lub kielich z Najświętszym Sakramentem. Jest bowiem czczona jako patronka dobrej śmierci. Przy niej lub obok niej widnieje wieża, w której Święta miała być zamknięta przez ojca. Wieża ma trzy okienka, które św. Barbarze przypominać miały podstawową prawdę wiary katolickiej o Trójcy Przenajświętszej. Często również widzimy w ręku świętej miecz.

Wizerunki św. Barbary uwiecznili artyści tej miary, co: Raffael, Matteo di Giovanni, Lorenzo Lotto, GuidoccioCozzarelli, Boticelli, Gian Battista Moroni. Cosimo Coselli, Łukasz Cranach Starszy, Dűrer, Memling, Hol¬bain itd.

Jako patronkę dobrej śmierci czcili św. Barbarę przede wszystkim ci, którzy na śmierć nagłą a niespodziewaną są najwięcej narażeni, jak: górnicy, hutnicy, marynarze, rybacy, żołnierze, kamieniarze, więźniowie itp. Polecali się jej wszyscy, którzy chcieli sobie uprosić u Pana Boga śmierć szczęśliwą. Szczególną czcią darzył św. Barbarę papież św. Grzegorz I Wielki (+ 604).
Najwspanialszy kościół ma św. Barbara w Czechach w miejscowości Kutna Hora, potężny, wspaniały gotyk z wieku XIV, położony na wzniesieniu. Poczta watykańska i francuska w r. 1967 wydały osobne znaczki ku czci św. Barbary z jej wizerunkiem.

W Polsce kult św. Barbary był zawsze żywy. Ku jej czci wystawiono w naszej Ojczyźnie ok. 105 kościołów. Ołtarze świętej można liczyć na setki. Najstarszy Kościół ku czci św. Barbary wystawiono w Polsce w roku 1262. w Bożygniewie koło Środy Śląskiej, ale pierwszy ślad jej kultu jest o wiele wcześniejszy. W modlitewniku Gertrudy, córki Mieszka II (w. XI), spotykamy pierwszą wzmiankę o pamiątce liturgicznej Świętej pod datą 4 grudnia. W wieku XIII i XIV spotykamy kazania o tej Świętej. W wieku XV wydział teologiczny na Akademii Krakowskiej obrał sobie za patronkę św. Barbarę.

Istniało w Polsce bractwo Św. Barbary jako patronki dobrej śmierci. Należał do niego m.in. św. Stanisław Kostka.

W diecezji pelplińskiej kult św. Barbary obchodzony jest szczególnie w kościołach wzniesionych pod Jej imieniem tj. ( w kolejności historii powstania) w Kokoszkowach, Lalkowach, Sartowicach, Wudzynie, Swornychgacach oraz w kaplicy Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie.